Ayna Molekülleri: Doğanın Bilinmeyen Tehlikesi
Son dönemde, doğal molekülleri taklit ederek tasarlanan ilaçlar ve tedavi yöntemleri uluslararası alanda çeşitli ödüller kazandı. Ancak bu tür çalışmaların bilinmeyen bir yönü daha var: “ayna” molekül çalışmaları. Bu çalışmalar, organizmaların moleküllerini veya tedavi amaçlı kullanılan molekülleri, doğal moleküllerin ayna görüntülerine göre yeniden tasarlamaya yöneliktir.
Dünyanın önde gelen bilim insanları, sentetik organizma olarak tanımlanan bu ‘ayna’ların Dünya üzerindeki yaşam için “benzeri görülmemiş bir risk” oluşturabileceği endişesini taşımaktadır. ‘Ayna yaşam’ mikroplarının oluşturulması araştırmalarının durdurulması gerektiği yönünde çağrılar yapmakta ve bu tür çalışmaların önüne geçilmelidir.
Nobel ödüllü uluslararası gruplar, doğada bulunan moleküllerin ayna görüntülerinden oluşturulan ayna bakterilerin çevreye yerleşebileceğini ve doğal organizmaların bağışıklık sistemlerini aşabileceğini belirtmektedir. Bu durumun insanlar, hayvanlar ve bitkiler için ölümcül enfeksiyon riski taşıdığı konusunda uyarılarda bulunmaktadır.
Yaşayabilir bir ayna mikrobun tasarlanması en az on yıl sürecek bir çalışma gerektirmektedir. Risk değerlendirmeleri, organizmalar hakkında ciddi endişeler uyandırmakta ve bu konuda dikkatli olunması gerektiğini vurgulamaktadır. 38 kişilik bir bilim grubu, bu tür çalışmaların durdurulmasını talep etmiş ve fon sağlayıcılarından bu konuda destek almayacaklarını açıkça belirtmelerini istemiştir.
Pittsburgh Üniversitesi’nde evrimsel biyolog Profesör Vaughn Cooper, “Bahsettiğimiz tehdit benzersiz bir durumda” diyerek, ayna bakterilerin insanlar, hayvanlar ve bitkilerin bağışıklık sistemlerinden kaçabileceğini ve kontrolsüzce yayılacak ölümcül enfeksiyonlara neden olabileceğini belirtmektedir.
Antibiyotikler Çözüm Olabilir mi?
The Guardian’ın Bilim Editörü Ian Sample’ın kaleme aldığı bir makalede, uluslararası Science dergisinde yayınlanan 299 sayfalık bir rapordan bahsedilmektedir. Bilim insanları, ayna molekülleri üzerine yapılan araştırmalara ilgi duymakta ancak ayna mikropların taşıdığı riskler hakkında küresel bir tartışma başlatılması gerektiğini savunmaktadır.
Araştırmacılar, mikropların doğal rakipler ve avcılar tarafından kontrol altına alınabileceği veya kontrol edilebileceği konusunda şüpheleri olduğunu belirtmektedir. Bu durumda, mevcut antibiyotiklerin etkili olma ihtimali düşüktür.
Yazarlar, “Ayna yaşamının olağanüstü riskler yaratmadığına dair ikna edici kanıtlar bulunmadığı sürece, ayna bakterilerin hatta tasarlanmış biyolojik kontrol önlemlerine sahip olanların bile tasarlanmaması gerektiğine inanıyoruz.” ifadelerine yer vermektedir.
Minnesota Üniversitesi’nde sentetik biyolog ve raporun ortak yazarı olan Dr. Kate Adamala, bir ayna hücresi üzerinde çalışmış ancak riskleri değerlendirdikten sonra fikrini değiştirmiştir. “Ayna yaşamı oluşturmamalıyız.” diyen Adamala, küresel bir tartışma başlatmayı amaçladıklarını belirtmektedir.
İmparatorluk Koleji’nden Profesör Paul Freemont, bu durumu “sorumlu araştırma ve inovasyonun mükemmel bir örneği” olarak nitelendirerek, ayna kimyasının biyolojik sistemlerdeki kullanımını ve sınırlarını belirlemenin önemli olduğunu vurgulamaktadır.
*** Guardian
